Lange werkdagen zijn voor veel mensen de realiteit geworden. Of het nu gaat om overwerken, onregelmatige diensten of altijd bereikbaar zijn: onze dagelijkse structuur wordt er flink door beïnvloed. Wat veel mensen niet beseffen, is dat dit ook een groot effect heeft op ons tijdsgevoel. Dit fenomeen staat bekend als het lange werkdagen effect.
Het lange werkdagen effect verwijst naar de manier waarop lange of onregelmatige werktijden onze perceptie van tijd veranderen. Mensen die hiermee te maken hebben, ervaren vaak dat de dagen in elkaar overlopen, dat tijd sneller of juist trager lijkt te gaan, en dat het lastig is om overzicht te houden over de week. Een werkdag voelt eindeloos, terwijl je je op vrijdag amper kunt herinneren wat je maandag hebt gedaan. Ook het weekend lijkt voorbij te vliegen, waardoor je minder herstelt dan je eigenlijk nodig hebt.
Deze veranderde tijdsbeleving is geen verbeelding. Ons brein gebruikt ritmes en vaste routines om tijd te ordenen. Zodra die structuur wegvalt – bijvoorbeeld doordat werkdagen lang, onvoorspelbaar of constant onderbroken zijn – raakt dat systeem verstoord.
Onze hersenen houden van structuur. Dingen als opstaan, maaltijden, pauzes en bedtijd zijn vaste punten waarmee we de dag indelen. Bij lange werkdagen verschuiven deze momenten vaak of verdwijnen ze helemaal. Daardoor ontbreekt het ankerpunt dat nodig is om grip op tijd te houden.
Ook technologie speelt een rol. Door smartphones en laptops zijn we steeds vaker buiten werktijd bereikbaar. Werken stopt niet meer op kantoor, maar loopt door tot aan de bank of zelfs het bed. Dit maakt het moeilijk om werk en vrije tijd te scheiden, waardoor tijd als een onafgebroken stroom aanvoelt.
Onze biologische klok, die grotendeels wordt gestuurd door daglicht en vaste ritmes, speelt een grote rol in hoe we tijd beleven. Als je elke dag rond dezelfde tijd opstaat en naar bed gaat, helpt dat je lichaam en geest om een natuurlijke structuur vast te houden. Maar bij lange of onregelmatige werktijden raakt die klok van slag. Je slaapt onregelmatig, eet op vreemde tijdstippen en rust te weinig uit.
Het lange werkdagen effect wordt hierdoor nog sterker. Je voelt je vermoeid, hebt moeite met concentratie en merkt dat dagen zich aaneenrijgen zonder duidelijke opdeling. Dit gevoel kan op den duur je mentale en fysieke gezondheid beïnvloeden.
Hoewel het niet altijd mogelijk is om minder te werken, zijn er wel manieren om de impact van het lange werkdagen effect te verkleinen. Eén van de belangrijkste stappen is het opnieuw aanbrengen van structuur in je kalender. Probeer vaste begin- en eindtijden aan te houden voor je werkdag, ook als je thuiswerkt of in ploegendiensten zit. Zorg daarnaast voor duidelijke overgangsmomenten, zoals een wandeling na het werk of het afsluiten van je laptop op een vast tijdstip.
Ook helpt het om bewuster met je vrije tijd om te gaan. Plan momenten van rust in, zónder schermen of werkgerelateerde afleiding. Geef je brein de kans om echt te herstellen. Daarnaast kan het opschrijven van je dagelijkse bezigheden helpen om meer grip op tijd te krijgen. Het maakt inzichtelijk hoe je dag eruitziet en waar eventuele knelpunten zitten.
Als je dit resultaat opslaat, kun je het later terugvinden in je account.