Wintertijd 2024 ❄️

Als een land gebruik maakt van het fenomeen zomertijd, is er ook sprake van wintertijd. De term ‘wintertijd’ duidt eigenlijk de standaardtijd aan. In Nederland houdt de wintertijd in dat de klok weer één uur achteruit gaat. Dit gebeurt op de laatste zondag van oktober, nadat in de laatste zondag van maart de klok juist één uur vooruit is gezet.

Wintertijd – klok verzetten

? Ezelsbruggetje: Vergeet nooit meer wanneer je de klok vooruit of achteruit met zetten. In het voorjaar zet je de klok 1 uur vooruit en in het najaar zet je de klok 1 uur achteruit.

Wanneer wintertijd? Wanneer moet je de klok verzetten? ?

Veel gestelde vragen over wintertijd

Anderen lezen ook:

Waarom wintertijd?

Met wintertijd bedoelen we dus eigenlijk de standaardtijd. In Nederland loopt deze standaardtijd sinds 1940 één uur voor op de tijdzone die wordt bepaald op basis van de geografische locatie. Dit komt doordat in 1940 de Midden-Europese tijd is ingevoerd. Wanneer de zomertijd ingaat op de laatste zondag van maart, loopt de tijd in Nederland maar liefst twee uur voor. De zomertijd wordt in Nederland en vele andere landen gehandhaafd om energie te besparen en om het aantal lichturen aan te passen naar het dagritme van de mens. Dit houdt dat mensen in de zomer, wanneer de zon heel vroeg op komt, een uur later opstaan en een uur later naar bed kunnen.

Ritme op basis van stand zon

Vroeger paste de mens haar ritme aan op basis van de stand van de zon. Men stond op bij zonsopgang en ging slapen bij zonsondergang. Hierdoor waren de uren in de zomer langer en in de winter korter. Toen in de middeleeuwen werd bepaald dat een uur altijd zestig minuten duurt, leverde dit problemen op. Hierdoor ontstond namelijk een verschil in zonuren tussen de zomer en de winter.

Sinds 1916 is er daarom de zomertijd. Het Duitse Keizerrijk maakte ten tijde van de Eerste Wereldoorlog voor het eerst gebruik van de zomertijd. Deze werd toen niet alleen in het Duitse Keizerrijk, maar ook in alle bezette gebieden ingevoerd. In Nederland (neutraal ten tijde van de oorlog) werd de zomertijd ingevoerd op 1 mei 1916. Andere landen in Europa, zoals het Verenigd Koninkrijk, volgden in de jaren daarna.

Zomertijd officieel sinds WO1

De zomertijd werd officieel ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. Dit deed het congres van de Verenigde Staten. Zij voerden namelijk op 19 maart in 1918 verschillende tijdzones in, die de spoorwegen in dat land al sinds 1883 gebruikten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef men ook gebruik maken van de zomertijd, maar was het vrede? Dan werd de zomertijd afgeschaft. Iets meer dan twee decennia later kwam het gebruik van zomertijd weer ten sprake. Om precies te zijn tijdens de oliecrisis in 1973. Tijdens deze crisis werd er massaal opgeroepen om energie te besparen. Een van de meest doeltreffende maatregelen (dacht men toen) was het wederom toepassen van de zomertijd. In 1974 werd in Spanje en Albanië de zomertijd opnieuw ingevoerd, Griekenland en Cyprus volgden in 1975 en Frankrijk in 1976. Nederland, Portugal, België, Polen en Luxemburg voerden de zomertijd een jaar later, in 1977, weer in.

Wintertijd in Nederland

De wintertijd in Nederland werd niet alleen ingevoerd wegens energiebesparende maatregelen, maar ook door de komst van spoorwegen. Door de komst van de spoorwegen werd een landelijk standaardtijd noodzakelijk. In Nederland werd namelijk op 1 mei 1909 de Nederlandse Tijd, ook wel de ‘Amsterdamse Tijd’ ingevoerd. Voor 1909 verschilde namelijk het tijdstip in Nederland van plaats tot plaats! Hierdoor was het in oosten later dan in westen van het land. In 1909 kreeg heel Nederland een nationale tijd, gelijk aan de tijd in Amsterdam en gelijk aan de tijd zoals die werd weergeven op de Westertoren.

Gorinchemse tijd

De nationale tijd in 1909 liep ongeveer 19 minuten voor op de standaardtijd, ofwel wintertijd, zoals we die nu kennen. Op woensdag 17 maart 1937 rondde men deze tijd af naar plus twintig minuten. Deze tijd noemden ze de Gorinchemse ofwel Loenense tijd, omdat dit de tijd van Gorinchem en Loenen was. Dit hield in dat het in 1937 om twaalf uur ’s middags in Amsterdam twintig voor twaalf was, terwijl het 20 voor een was in Berlijn.

Op 16 mei 1940 ging de Gorinchemse tijd over in de Midden-Europese Tijd. De Duitse bezetters gaven toen het bevel om de klok maar liefst één uur en veertig minuten vooruit te zetten. De zomertijd duurde destijds twee jaar. Pas in de maand november in 1942 werd de klok weer aangepast naar wintertijd of standaardtijd (dus één uur teruggezet). Tussen 1943 en 1945 ging de zomertijd alleen in tijdens het zomerseizoen. In 1946 werd de zomertijd voor een periode van ruim drie decennia geheel afgeschaft.

Voorkeur voor zomertijd of wintertijd

In Nederland geeft ongeveer de helft van de mensen voorkeur aan de wintertijd boven zomertijd. Dit omdat veel mensen voor hun gevoel een uur langer kunnen slapen. Dit in tegenstelling tot de zomertijd, waarbij mensen het gevoel hebben dat ze een uur korter kunnen slapen. Jaarlijks is er een grote discussie rondom het hanteren van zomer- en wintertijd. Zo gaf de Europese Commissie al in 2017 aan dat zij het heen en weer zetten van de klok willen afschaffen. Sommige wetenschappers, zoals meteorologen, pleitten voor het hanteren van een halfuur in plaats van een heel uur voor zomer- en wintertijd. Weer andere wetenschappers pleitten voor het behouden van de zomer- en wintertijd.

De discussie voert men jaarlijks op allerlei vlakken, omdat het gebruik van zomer- en wintertijd namelijk nadelig kan zijn voor de gezondheid. Het tweemaal verzetten van de klok per jaar zou bij veel mensen (onnodige) stress opleveren. Maar liefst 50% van de Nederlandse bevolking geeft aan moeite te hebben om zich aan te passen aan zomer- én wintertijd. Ongeveer een kwart van de Nederlandse bevolking geeft aan ‘sombere gevoelens’ te hebben tijdens de wintertijd. Volgens wetenschappers hebben vrouwen hier sneller last van dan mannen. Om de impact van zomer- of wintertijd te verminderen raden wetenschappers aan om de klok niet ’s ochtends, maar de avond ervoor al een uur te verzetten.