De Nationale Dodenherdenking vindt elk jaar plaats op 4 mei, om 20:00 uur. De dodenherdenking werd een jaar na het eindigen van de Tweede Wereldoorlog in het leven geroepen. De eerste herdenking vond plaats op 4 mei 1945, direct na het eindigen van de Tweede Wereldoorlog. In de eerste decennia dat de dodenherdenking bestond, werden de slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog herdacht. Sinds 1961 worden tijdens de Nationale Dodenherdenking alle slachtoffers van oorlogsgeweld herdacht. Dit gebeurt met twee minuten stilte.
Wanneer is het Dodenherdenking?
| Dodenherdenking | Datum | Dag v/d week | Week nr. | Dagen te gaan |
|---|---|---|---|---|
| Dodenherdenking 2024 | 4 mei 2024 | zaterdag | 18 | – |
| Dodenherdenking 2025 | 4 mei 2025 | zondag | 18 | 164 dagen |
| Dodenherdenking 2026 | 4 mei 2026 | maandag | 19 | 529 dagen |
| Dodenherdenking 2027 | 4 mei 2027 | dinsdag | 18 | 894 dagen |
| Dodenherdenking 2028 | 4 mei 2028 | donderdag | 18 | 1260 dagen |
| Dodenherdenking 2029 | 4 mei 2029 | vrijdag | 18 | 1625 dagen |
| Dodenherdenking 2030 | 4 mei 2030 | zaterdag | 18 | 1990 dagen |
Nationale Dodenherdenking op De Dam
Traditiegetrouw vindt de Nationale Dodenherdenking plaats op De Dam, in Amsterdam. Hierbij draait het om meer dan alleen de twee minuten stilte waar iedereen aan mee doet. De Nationale Dodenherdenking kent een ceremonieel programma. Er worden toespraken gehouden en de vorst van het Koninkrijk der Nederlanden is een van de velen die een krans legt ter herinnering aan Nederlanders die gesneuveld zijn in oorlogen uit alle perioden over heel de wereld. Ook onder andere veteranen, nabestaanden van oorlogsslachtoffers en staatslieden leggen een krans. Hoewel de Nationale Dodenherdenking sinds 1961 gehouden wordt om alle oorlogsdoden te herdenken, blijft de nadruk sterk liggen op slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog.
Een belangrijke rol voor overlevenden
Tijdens elke editie van de Nationale Dodenherdenking worden de verhalen van overlevenden verteld. Vaak zijn het hun kinderen die namens hen hun verhaal doen. Op nationale televisie worden veteranen, maar ook mensen die in het verzet zaten, vervolgd zijn of op een andere prominente manier de oorlog hebben meegemaakt, geportretteerd. Dit wordt gezien als een zeer belangrijk onderdeel van de Nationale Dodenherdenking.
Met het verstrijken van de jaren, zijn er steeds minder oorlog overlevers die nog in leven zijn. Daarom wordt er tijdens elke editie opnieuw gekeken naar manieren om hun verhalen te blijven vertellen. Hetzij door nabestaanden, hetzij door middel van portretten of documentaires die rondom de ceremonie worden uitgezonden.
Kinderen en jongeren worden bij de herdenking betrokken
Zeer bekend is de jaarlijkse dichtwedstrijd die in aanloop naar de Nationale Dodenherdenking plaatsvindt. Kinderen op scholen door heel het land krijgen de kans om hun gedicht over de oorlog in te zenden. Elk jaar wordt een winnaar gekozen, die zijn of haar gedicht live op De Dam mag voordragen. Deze voordracht is elk jaar een belangrijk moment. De dichtwedstrijd wordt gezien als een belangrijk onderdeel om het herdenken van oorlogsslachtoffers in stand te houden onder een jonge generatie. De gruwelen van diverse oorlogen mogen niet worden vergeten, is hier de achterliggende gedachte.
Organisatie door een nationaal comité
De organisatie van de Nationale Dodenherdenking is in handen van het Nationaal comité 4 en 5 mei, dat zich ook bezighoudt met het vieren van Bevrijdingsdag, een dag later. Het Nationaal comité 4 en 5 mei zorgt onder andere voor de uitvoer van de protocollen en het programma, dat al vele jaren dezelfde opbouw kent. Het programma eindigt met twee minuten stilte vanaf klokslag 20:00 uur. Een respectvolle traditie waar het hele land aan meedoet. Ook mensen thuis zijn stil om op hun eigen manier stil te staan bij de gruwelijke gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog en andere oorlogen.