Januari is de eerste maand van de Gregoriaanse kalender, de kalender die in een groot deel van de westerse wereld als officiële kalender gehanteerd wordt.
Toch heeft januari niet altijd bestaan. Eeuwen geleden bestonden er bij de Romeinen nog geen januari en februari. Op het moment dat een wetenschapper erachter kwam dat het jaar niet gelijk liep met de zon, werd januari het leven ingeroepen. Deze eerste maand van het jaar werd vernoemd naar de Romeinse God van het begin en het einde. De naam van deze God was Janus. Janus had twee gezichten. Eén van deze gezichten keek naar het verleden en het andere keek naar de toekomst. De gezichten van Janus staan symbool voor de maand januari, waarin veel mensen terugblikken op het voorgaande jaar en zich tegelijkertijd bezighouden met het nieuwe jaar.
Op 1 januari wordt om 12 uur middernacht het nieuwe jaar feestelijk ingeluid met sierlijke vuurwerkshows. Vuurwerk is niet alleen bedoeld als mooie versiering van de lucht, maar heeft ook een bijzondere betekenis. Zo zou het vuurwerk symbool staan voor het verdrijven van het kwaad. De boze geesten zouden door het vuurwerk worden verjaagd en het nieuwe jaar wordt groots verwelkomt.
Veel mensen starten nieuwjaarsdag met goede voornemens, om het jaar fris en goed te beginnen. Zo besluiten velen bijvoorbeeld om meer te gaan sporten of te stoppen met roken. Daarom zou je januari ook wel de maand van de goede voornemens kunnen noemen. Mensen besluiten hun leven te verbeteren. Een nieuw jaar is volgens velen het perfecte moment daarvoor. Echter houden veel mensen deze voornemens niet vol en vallen helaas snel weer terug in hun oude gewoontes.
Januari is een maand die 31 dagen telt. Het is één van de zeven maanden die dit aantal dagen bevat. De andere maanden met 31 dagen zijn maart, mei, juli, augustus en december. Tijdens alle 31 dagen van de maand januari is het winter. De winter begint in december en eindigt in maart. Januari wordt ook wel de vorst-, hard- en ijsmaand genoemd. Deze benamingen heeft de maand te danken aan het winterse weer. De bijnamen van deze eerste maand van het jaar verwijzen dan ook naar het ijzige en het koude weer.
Naast de vorst-, hard- en ijsmaand zijn er ook nog andere benamingen voor januari. Zo wordt deze maand ook wel de ‘wolfsmaand’ genoemd. Deze benaming van de maand komt uit het verleden en heeft ook te maken met de winter. Toen er nog wolven waren in Nederland trokken deze in januari dichter naar de bewoonde wereld toe. De wolven deden dit omdat ze honger hadden. Door de winter was voedsel schaars, waardoor de wolven dichter bij de bewoonde wereld op zoek gingen naar eten. Eten voor hun was niet meer te vinden door de kou, daarom gingen ze dichter bij de woningen op zoek naar eten. De hongerige wolven troffen in de bewoonde wereld vaak veel vee aan. Een grote maaltijd voor een hongerige wolf.
De laatste naam voor deze maand is de looimaand of louwmaand. Deze twee bijnamen hebben dezelfde betekenis. Deze naam heeft januari gekregen, omdat dit de maand was waarop men de huid van de dieren gingen verwerken tot leder. Dit wordt looien genoemd.