De winterzonnewende is maandag 21 december 2024. Dit is de astronomische eerste dag van de winter op het noordelijk halfrond en de kortste dag van het jaar. Maar je vraagt je waarschijnlijk af wat er gebeurt tijdens de winterzonnewende en waarom die zo belangrijk is? Geniet van feiten en folklore over zonnewende door dit artikel te lezen.
In 2024 start de winterzonnewende op 21 december. Het is de eerste dag van de winter op het noordelijk halfrond. Op het noordelijk halfrond vindt de winterzonnewende altijd plaats rond 21 of 22 december. Op het zuidelijk halfrond vindt de winterzonnewende plaats rond 20 of 21 juni. Het is de dag met de minste uren zonlicht van het hele jaar. Tijdens de winterzonnewende verschijnt de zon op het meest zuidelijke punt. De zon staat ’s middags recht boven de zon op de zonnewende op de breedtegraad die de Steenbokskeerkring wordt genoemd. De volgende dag begint het pad naar het noorden te gaan. Het woord zonnewende komt van het Latijnse sol “zon” en sistere “stilstaan”. Vrij vertaald betekent het dus “de zon staat stil”. Een paar dagen voor en na de zonnewende lijkt de zon stil te staan aan de hemel. De verandering in de hoogte van de middag is zo klein dat het pad van de zon hetzelfde lijkt te blijven of stil lijkt te staan.
Leestip: Lees ook: wanneer begint de winter voor actuele data
Naarmate je van zomer overgaat naar de herfst en de winter, zullen de punten aan de horizon waar de zon opkomt en ondergaat elke dag naar het zuiden gaan. Het hoogste punt op het dagelijkse pad van de zon langs de hemel vindt plaats rond de middag en beweegt ook elke dag naar het zuiden. Bekijk de veranderende daglengte in jouw omgeving door de zonsopgang- en zonsondergang te berekenen. In feite zorgt de zonnewende ervoor dat er meer zonlicht terugkomt en dat het alleen maar helderder gaat worden.
Wanneer de zomerzonnewende wordt bereikt op 20, 21 of 22 juni, zal de zon zijn meest noordelijke plek bereiken, direct boven de Kreeftskeerkring. De zomerzonnewende is de langste dag van het jaar (de dag met de meeste daglichturen) en markeert het begin van de zomer. Lees hier meer over de zomerzonnewende en wanneer de zomer begint. Verder zijn er ook equinoxen. De term equinox wordt gebruikt voor het pad van de zon dat in de lente (maart) en de herfst (september) direct boven de evenaar loopt. Equinox betekent “gelijk” en de dagen en nacht zijn even lang.
De dag van de winterzonnewende is de kortste dag van het jaar. Maar wat is er verder bijzonder aan de dag waarop we de minste hoeveelheid daglicht ervaren. Logischerwijs zou het aannemelijk zijn dat dit ook de koudste dag van het jaar is, aangezien we op deze dag minder warmtegevend zonlicht hebben. We worden minder blootgesteld aan zonlicht dan op enig ander moment in het jaar. Toch is dat niet zo. Er zijn veel factoren die de temperatuur van een locatie op een bepaalde dag beïnvloeden. Denk daarbij aan de hoogte, sneeuwbedekking en de weerpatronen.
Sneeuwbedekking blokkeert bijvoorbeeld gedeeltelijk de opname van zonnestraling door de aarde, waardoor er minder warmte vrijkomt en de algehele temperatuur daalt. Vanwege deze factoren is het niet mogelijk om jaar na jaar op dezelfde datum de koudste temperatuur van het haar te hebben. De koudste dagen van het jaar vallen meestal tussen half december en eind januari, dus hoewel het zeker mogelijk is dat de koudste dag van het jaar ook de dag van de winterzonnewende is, is dat meestal niet het geval.
Het feit is dat er geen zwart-wit antwoord op deze vraag is. Het hangt ervan af welke definitie van winter je volgt: De astronomische winter begint bij de winterzonnewende en eindigt bij de lente-equinox. Astronomische seizoenen zijn gebaseerd op de positie van de aarde ten opzichte van de zon.
De meteorologische winter (op het noordelijk halfrond) begint op 1 december en eindigt op 28 februari (of 29). Meteorologische seizoenen zijn gebaseerd op de jaarlijkse temperatuurcyclus en klimatologische patronen die op aarde worden waargenomen. Omdat de meeste publicaties uitgaan van de astronomische definitie van de seizoenen, wordt er altijd gekeken naar een zonnewende of equinox om te bepalen of een nieuw seizoen begint. Dat betekent echter niet dat de meteorologische definitie onjuist is. Het is ook belangrijk om op temperatuurbasis te kijken naar de seizoenen en om die van jaar tot jaar te kunnen vergelijken.