Tijdens Vasant Panchami wordt in het hindoeïsme de komst van de lente gevierd, en het is tevens de dag waarop de godin Saraswati wordt geëerd. Om deze reden wordt het feest soms ook wel eens Saraswati Puja genoemd. De feestdag vindt precies veertig dagen voor Holi plaats, wat ook wel het hindoeïstische nieuwjaar wordt genoemd.
Wanneer is het Vasant Panchami?
| Vasant Panchami | Dag | Datum | Weeknummer | Dagen te gaan |
|---|---|---|---|---|
| Vasant Panchami 2025 | zondag | 2 februari 2025 | 5 | – |
| Vasant Panchami 2026 | vrijdag | 23 januari 2026 | 4 | 352 dagen |
| Vasant Panchami 2027 | donderdag | 11 februari 2027 | 6 | 736 dagen |
| Vasant Panchami 2028 | maandag | 31 januari 2028 | 5 | 1090 dagen |
| Vasant Panchami 2029 | vrijdag | 19 januari 2029 | 3 | 1444 dagen |
| Vasant Panchami 2030 | donderdag | 7 februari 2030 | 6 | 1828 dagen |
De feestdag vindt precies veertig dagen voor Holi plaats, wat ook wel het hindoeïstische nieuwjaar wordt genoemd. In de Gregoriaanse kalender betekent dit dat de feestdag meestal in februari plaatsvindt. In de hindoekalender vindt de feestdag plaats op de vijfde dag van de elfde maand, die Magha wordt genoemd.
Betekenis en het verhaal achter Vasant Panchami
Op Vasant Panchami wordt dus de godin Saraswati geëerd. Zij is de godin van kennis, taal, muziek en kunst. Volgens het verhaal verscheen zij op deze dag voor het eerst voor gelovigen. Andere hindoes staan op deze feestdag minder stil bij het eren van deze godin, maar zetten de komst van de lente centraal. Welk verhaal het belangrijkst is op deze feestdag, hangt af van de stroming van de hindoe.
De letterlijke betekenis van Vasant Panchami is te vertalen uit het Sanskriet, de taal waarin de meeste oude hindoeïstische teksten zijn geschreven. Vasant betekent in het Sanskriet lente, waarmee wordt verwezen naar de komst van dit seizoen. Panchami betekent de vijfde dag van de heldere maan, waarmee wordt verwezen naar de datum waarop Vasant Panchami jaarlijks plaatsvindt.
Rituelen en viering van Vasant Panchami
Tijdens Vasant Panchami vinden er verschillende rituelen en vieringen plaats, die allemaal te maken hebben met de komst van de lente of met het eren van Saraswati. Veel hindoes trekken met hun familie en vrienden naar de bossen op deze dag, waar ze samenkomen om te bidden en traditionele liederen te zingen. Tijdens deze bijeenkomst dragen ze gele bloemen met zich mee, die verwijzen naar de kleur van de godin. Geel staat in het hindoeïsme namelijk onlosmakelijk verbonden met Saraswati. Dat is ook de reden waarom je tijdens Vasant Panchami veel mensen in gele kleding gehuld zult zien. Ook huizen zijn dan versierd met gele accessoires, en rijst en ander voedsel wordt op deze dag zelfs geel gemaakt door middel van kleurstoffen.§
Ook brengen veel hindoes op deze dag een offer (ook wel puja genoemd) aan de godin. Dit is meestal een klein gebaar, zoals de gele bloem die wordt meegedragen naar de bijeenkomst, of het aansteken van wierook of een traditionele boterkaars. Dit offer gaat gepaard met het uitspreken van gebeden.
Na deze ceremonie is het voor veel hindoes gebruikelijk om bij elkaar te komen en traditionele gerechten te eten, samen met familie. Er worden soms goede voornemens uitgesproken, en goede dagen zijn op deze dag nog belangrijker dan anders. In sommige stromingen van het hindoeïsme trekken de mensen na het eten ook massaal naar buiten om met vliegers te spelen. Vooral in delen van India is dit een populaire traditie, niet alleen tijdens Vasant Panchami, maar ook tijdens andere feestdagen.