Dankzij de aangescherpte maatregelen rondom het coronavirus gaan er tientallen evenementen tot en met 1 juni niet door. Dit betekent onder meer dat koningsdag en bevrijdingsdag niet publiekelijk zal worden gevierd. Gelukkig is daar goed nieuws, de bitterbal heeft een eigen feestdag gekregen! En de bitterbal vieren.. dat kan lekker binnen!
Ilona de Wit, bekend van het sociale media platform Instagram als de ‘bitterballenkoningin’ viel op dat er nog geen officiële Nationale bitterballendag bestaat. Daar besloot ze verandering in te brengen. Uiteraard verdient deze oerhollandse snack een eigen dag. En die wordt nu voor het eerst gevierd op 27 maart 2020.
De bitterbal is het neefje van de vleeskroket, maar dan in ronde vorm. Het is een klein gefrituurd (vlees)ragoutballetje van zo’n 3 à 4,5 cm doorsnee. Een bitterbal weegt het over het algemeen zo’n 20 gram. De bitterbal dankt zijn naam niet aan zijn bitterheid (bitterballen zijn niet bitter) maar aan het drankje waarmee hij vroeger werd gegeten. Bitterballen ging van vroeger uit namelijk gepaard met een bittertje. Een bittertje is een sterk alcoholisch kruidendrankje, wat gedefinieerd kan worden als bitter. De bitterbal is erg populair in Nederland, België, Suriname en Indonesië. Verder kan hij ook gevonden worden op Nederlandse toeristische plekken in het buitenland, zoals aan de Spaanse kust.
De bitterbal is al bijna een eeuw oud! Het woord ‘bitterbal’ werd namelijk voor het eerst op schrift aangetroffen in 1923. In het Algemeen Handelsblad stond op 17 februari 1923 een passage over hoe men diende te borrelen:
“Voor de dames in de groote stad, die de moderne restaurants bezoeken en daar, als zij even aan haar glaasje Voorburg [= soort zoete likeur] hebben genipt, (…) kleine „bitterballetjes” snoepen, zij medegedeeld, dat die bitter- of vleeschballetjes op geheel dezelfde wijze als de bovengenoemde vleeschballetjes worden gemaakt. [Erboven staat namelijk een recept voor vleeskoekjes of vleesballetjes.] Wie thuis, na den afternoontea, een glaasje schenkt: Voorburg of portwijn voor de dames, groene pommeranz of angustora voor de heeren, kan zelf die kleine, ronde vleeschballetjes bereiden.”
Natuurlijk zijn er geen strenge regels over hoe men bitterballen hoort te eten. Wel zijn er bepaalde gebruiken onder het bitterballen eten. Zo wordt een bitterbal nooit alleen geserveerd en altijd met mosterd. De bitterbal wordt vaak gecombineerd met een borrel, zoals bier of wijn. Een bitterbal is dan ook een typische avondsnack.
Ook wanneer de eerste Nationale Bitterballendag aanbreekt is het niet toegestaan om samen te komen met mensen buiten de deur. Bitterballendag viert men dus het beste binnen. Uiteraard mag er in overvloed bitterballen worden gegeten. Dit mag tevens gepaard gaan met een borrel en de nodige versiering, zoals slingers. Voor eenieder die het zich anders had voorgesteld kan troost vinden in de bitterbal, aldus Ilona de Wit. Volgens Ilona is de bitterbal namelijk juist in deze tijd van onrust en onzekerheid “een vorm van troost”. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Ilona een aanvraag heeft ingediend om de bitterbal als immaterieel erfgoed aan te melden bij Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland.